Σαν σήμερα 22/12: Γεννήθηκε ο Νίκος Μπελογιάννης, “Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο”
Fast Fashion: Τι Είναι και Τι Πρέπει να Ξέρεις
Ενώ η έννοια της «γρήγορης μόδας» είναι αρκετά απλή – η περιγραφή βρίσκεται στο όνομα, άλλωστε – η κατανόηση του γιατί έχει γίνει τόσο διαδεδομένη απαιτεί μια βαθύτερη ματιά στη βιομηχανία ένδυσης στο σύνολό της. Στο πιο βασικό επίπεδο, η γρήγορη μόδα είναι τάσεις που παράγονται γρήγορα και πωλούνται σε χαμηλές τιμές. Αλλά η παραγωγή και η κατανάλωση ρούχων με τον σημερινό ρυθμό που ακολουθούμε επιβαρύνει σημαντικά τόσο τον πλανήτη όσο και τους ανθρώπους που εργάζονται για την παραγωγή τους.
Παρά την αυξανόμενη δημοτικότητα της βιώσιμης και ηθικά παραγόμενης μόδας μεταξύ των νεότερων γενεών, η γρήγορη μόδα αυξάνεται ραγδαία σε όγκο και κέρδος. Σύμφωνα με έρευνα της CoherentMI, μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, η γρήγορη μόδα είχε αξία «41,15 δισεκατομμυρίων δολαρίων το έτος 2023 και αναμένεται να φτάσει τα 59,85 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2030». Αυτό σημαίνει ότι η γρήγορη μόδα δεν δείχνει σημάδια επιβράδυνσης και όλο και περισσότερα ρούχα θα καταλήγουν σε χωματερές και αγορές μεταχειρισμένων ειδών σε όλο τον κόσμο.
Τι είναι ακριβώς;
Δεν υπάρχει καθορισμένη τιμή, προσφορά προϊόντων ή ακόμη και εποχιακή συχνότητα που να καθιστά μια μάρκα γρήγορης μόδας. Αντίθετα, είναι ένας τρόπος κατασκευής, μάρκετινγκ και πώλησης ρούχων που δίνει σε μια μάρκα αυτόν τον τίτλο.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1800, οι συλλογές παρήχθησαν σε δύο περιόδους: Φθινόπωρο/Χειμώνας και Άνοιξη/Καλοκαίρι. «Ολόκληρη η βιομηχανία βασίζεται σε συστήματα που αναπτύχθηκαν μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση για παραγωγές κλίμακας που θα επέτρεπαν οικονομίες κλίμακας. Και εξαιτίας αυτού, πρέπει να παράγουμε τεράστιους όγκους για να πετύχουμε το σωστό κόστος και τις σωστές τιμές», λέει στη Vogue η Preethi Gopinath, διευθύντρια του MFA Textiles και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Parsons. Καθώς η πρόσβαση και οι απαιτήσεις για τις τάσεις αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα, αυτό το σύστημα της γρήγορης κατασκευής ρούχων με τη χρήση της τότε νέας τεχνολογίας, όπως οι ραπτομηχανές, επέτρεψε τη δημιουργία και πώληση μεγαλύτερων ποσοτήτων ρούχων.
Μέχρι τη δεκαετία του 1990, οι κύκλοι των τάσεων επιταχύνθηκαν, με πρωτοπόρους μάρκες όπως η Forever21 και η Zara, οι οποίες άρχισαν να παράγουν ρούχα σε 52 «μικρο-σεζόν» ετησίως. Τώρα, καθώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν τις τάσεις με ταχύτερους ρυθμούς, νεότερες, αποκλειστικά διαδικτυακές μάρκες όπως η Shein και η Temu παράγουν με ακόμη ταχύτερο ρυθμό χρησιμοποιώντας εξελιγμένους αλγορίθμους για να βγάζουν νέα στυλ στην αγορά μέσα σε λίγες ημέρες, μερικές φορές αυτό αναφέρεται ως υπερταχεία μόδα.
Γιατί η γρήγορη μόδα είναι αμφιλεγόμενη;
Ο αντίκτυπος της γρήγορης μόδας στο περιβάλλον είναι ένα πολυεπίπεδο ζήτημα. Για αρχή, μια έκθεση του Μαρτίου 2023 του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) αναφέρει ότι η μόδα ευθύνεται για το 10% των ετήσιων παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Από την πλευρά της παραγωγής, η υπερβολική χρήση υφασμάτων με βάση το πετρέλαιο, όπως ο πολυεστέρας, σημαίνει ότι οι μάρκες βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα για τη δημιουργία νέων προϊόντων. Σύμφωνα με την έκθεση Business of Fashion 2023, «ο πολυεστέρας με βάση το πετρέλαιο αντιπροσωπεύει περίπου το 50% της παραγωγής ινών».
«Προκειμένου να παράγουν πολλά προϊόντα, [οι μάρκες] θέλουν να χρησιμοποιούν τα φθηνότερα υλικά», λέει ο Gopinath. «Αυτό που δεν είναι βιώσιμο τότε είναι το σύστημα της αγοράς για βραχυπρόθεσμη χρήση και στη συνέχεια της απόρριψης. Και, όταν είναι κακής ποιότητας, αρχίζουν να ξεφλουδίζουν οι μικροΐνες». Ο πολυεστέρας δεν βιοδιασπάται και κάθεται στις χωματερές και στα υδάτινα συστήματα, αποβάλλοντας μικροΐνες με την πάροδο του χρόνου. Αυτές οι μικροΐνες καταλήγουν στα υδάτινα συστήματα.
Παρόλα αυτά, η υπερπαραγωγή, είτε συνθετικών ινών όπως ο πολυεστέρας και το νάιλον είτε φυσικών ινών όπως το βαμβάκι, μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα. Το βαμβάκι, για παράδειγμα, είναι ένα φυτό που απαιτεί σημαντική ποσότητα νερού, λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, με εξαίρεση το πραγματικά βιολογικό βαμβάκι.
Επιπτώσεις της υπερπαραγωγής και της σπατάλης
Η γρήγορη μόδα είναι φτιαγμένη για να ταιριάζει στις τρέχουσες τάσεις. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι κατασκευάζεται όσο το δυνατόν φθηνότερα, συχνά θεωρείται αναλώσιμη. Το 2018, ο Οργανισμός Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA) δήλωσε ότι οι χώροι υγειονομικής ταφής δέχθηκαν 11,3 εκατομμύρια τόνους υφασμάτων στερεών αποβλήτων. Επιπλέον, το σύστημα δωρεάς στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ατελές. Πολλά από τα ανεπιθύμητα ρούχα που προορίζονται για φιλανθρωπικές οργανώσεις πωλούνται αντ’ αυτού σε αγορές μεταχειρισμένων ειδών στον Παγκόσμιο Νότο, σε χώρες όπως η Γκάνα και η Χιλή, όπου τα υφάσματα που δεν μπορούν να πωληθούν καταλήγουν σε χωματερές ή στους ωκεανούς.
Δικαιώματα των εργαζομένων
Η γρήγορη μόδα δεν είναι προσιτή απλώς επειδή τα υλικά είναι φθηνά. Ιστορικά, οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο (το 80% των οποίων είναι γυναίκες) αμείβονται μέσω ενός συστήματος με το κομμάτι, με αποτέλεσμα οι μισθοί να είναι εξαιρετικά χαμηλοί. Στο πλαίσιο αυτού του συστήματος, οι εργαζόμενοι κερδίζουν ένα πολύ μικρό ποσό ανά αντικείμενο, που συνολικά φτάνει σε μισθούς μόλις 200 δολάρια την εβδομάδα για πλήρη απασχόληση. Στο Μπαγκλαντές, τον δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγέα ενδυμάτων στον κόσμο, οι εργαζόμενοι αμείβονται με ελάχιστο μισθό μόλις 113 δολάρια το μήνα.
Η αμοιβή δεν είναι το μόνο πρόβλημα, όμως. Η εφοδιαστική αλυσίδα της μόδας είναι πολύπλοκη, με συστήματα που περιλαμβάνουν υπεργολαβίες για την εργασία σε εργοστάσια σε όλο τον κόσμο. Αυτό συχνά οδηγεί σε έλλειψη εποπτείας όσον αφορά την ασφάλεια των εργαζομένων -πολλές από τις οποίες έχουν καταγγείλει βία λόγω φύλου, παρενόχληση και θέματα ασφάλειας κτιρίων.
Ποιες είναι οι λύσεις για τη γρήγορη μόδα;
Νομοθεσία
Την τελευταία δεκαετία, αλλά κυρίως από το 2020 και μετά, έχουν εισαχθεί σε όλο τον κόσμο διάφορα σημαντικά νομοθετήματα που επηρεάζουν την ταχεία μόδα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο νόμος Fabric Act επιδιώκει να καταστήσει παράνομη την τιμή του τεμαχίου σε ολόκληρη τη χώρα. Το Fashion Act είναι ένα νομοσχέδιο της Πολιτείας της Νέας Υόρκης που θα απαιτούσε από τις μάρκες να παρακολουθούν την αλυσίδα εφοδιασμού τους, και το America’s Act, ένα άλλο ομοσπονδιακό νομοσχέδιο, περιλαμβάνει κίνητρα ύψους 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την κυκλικότητα σε ολόκληρη την κλωστοϋφαντουργία.
Αργή μόδα
Άλλες λύσεις για την έκρηξη της γρήγορης μόδας περιλαμβάνουν τη μετατόπιση της νοοτροπίας των καταναλωτών προς τις τάσεις βιωσιμότητας και την αργή μόδα. «Η αργή μόδα έχει να κάνει με την επιλογή της αγοράς λιγότερων κομματιών: να ψωνίζετε συνειδητά και να επωφελείστε από το να έχετε στη ντουλάπα σας μερικά καταπληκτικά κομμάτια που έχουν φτιαχτεί για πάντα αντί για χαμηλότερης ποιότητας αντικείμενα από μια φευγαλέα τάση που μπορεί να φορέσετε μόνο μια φορά», λέει ο George Graham, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Wolf & Badger, μιας εταιρείας λιανικής πώλησης που ειδικεύεται στην ενίσχυση των μικρών σχεδιαστών και των ηγετών της βιώσιμης μόδας. «Ψωνίζοντας πιο αργά και με σκοπό, θα ανακαλύψετε ότι συσσωρεύετε κομμάτια που πραγματικά αγαπάτε και συχνά θα φοράτε για χρόνια».
Η επέκταση της μόδας από δεύτερο χέρι και η ανακύκλωση είναι μια άλλη πολλά υποσχόμενη λύση στην υπερπαραγωγή της γρήγορης μόδας. Μια πρόσφατη έκθεση της ThredUp τόνισε ότι η παγκόσμια αγορά μεταχειρισμένων ρούχων αναμένεται να αυξηθεί στα 350 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2028.
Πηγή: Vogue
Διαβάστε επίσης:
