Απώλεια: Τα 5 Στάδια του Πένθους

Η Ελβετή συγγραφέας και ψυχίατρος Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος, φημισμένη για τη δουλειά της με το πένθος, ξεχωρίζει πέντε κοινά στάδια του πένθους από τα οποία περνούν οι άνθρωποι όταν βιώνουν κάποια απώλεια:

1. Άρνηση

Αυτός ο μηχανισμός άμυνας “κινητοποιείται” ώστε το άτομο για αρχή να προφυλαχθεί από το αναπάντεχο της είδησης της απώλειας και να μετριάσει τα έντονα συναισθήματα. Βασικά χαρακτηριστικά αποτελούν κυρίως το σοκ, η αμφισβήτηση του γεγονότος ή σύγχυση.

2. Θυμός

Ο πόνος και το αρχικό σοκ αλλάζουν σε θυμό και εχθρικότητα, αφού το υποκείμενο επιδιώκει να εντοπίσει τον υπεύθυνο και να αποδώσει τιμωρία για την απώλεια – ορισμένες φορές ακόμα και στον ίδιο του τον εαυτό, νιώθοντας ενοχές. Εξουσιάζουν αναπάντητα ερωτήματα σαν “γιατί σ’ εμένα;” ή “γιατί τώρα;” και μπορεί να εκφράζονται συναισθηματικές εκρήξεις, σε μια απόπειρα αποφόρτισης της έντασης.

3. Διαπραγμάτευση

Στο μεταβατικό αυτό στάδιο, το άτομο ξεκινά να συνειδητοποιεί την απώλεια ή το θάνατο και να τα επεξεργάζεται παραπάνω εγκεφαλικά απ’ ότι συναισθηματικά. Κατευθύνει την προσοχή του προς τον εαυτό του (πχ. οδηγείται σ’ έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής ή στην πνευματικότητα) καθώς φαίνεται να προσπαθεί να κερδίσει χρόνο και να ανασυγκροτηθεί μπροστά στη συνειδητοποίηση της μη αναστρέψιμης κατάστασης.

4. Κατάθλιψη

Το είδος αυτό της κατάθλιψης θεωρείται απόλυτα φυσιολογικό και είναι συνήθως το πια επίπονο αλλά αναγκαίο στάδιο της διαδικασίας διαχείρισης του πένθους. Η συνειδητοποίηση της απώλειας ή του θανάτου είναι πια γεγονός, σε γνωσιακό αλλά και σε συναισθηματικό βαθμό. Το πρόσωπο μπορεί να νιώσει έντονα συναισθήματα θλίψης, μελαγχολίας ή απελπισίας και να έχει τάσεις απομόνωσης.

5. Αποδοχή

Κατευθυνόμενος προς την ολοκλήρωση του κύκλου διαχείρισης του πένθους, το άτομο σταδιακά αποδέχεται τη πλέον καινούργια πραγματικότητα και μαθαίνει να ζει δίχως αυτόν ή αυτό που δεν υπάρχει πια. Είναι ουσιαστικά η βαθμιαία ανασύνταξη του ατόμου και της ζωής του και η συμφιλίωση με την απώλεια. Η θλίψη κι ο πόνος ενδέχεται να παραμένουν, όμως πια τους συντροφεύει ένα αίσθημα γαλήνης και ψυχικής ηρεμίας.

Είναι αξιοσημείωτο να αναφέρουμε ότι τα στάδια αυτά δεν κρατούν τον ίδιο καιρό για τους πάντες και δεν ξετυλίγονται αυστηρώς με την ίδια σειρά. Το κάθε άτομο διαθέτει το δικό του τρόπο διαχείρισης πένθους και ίσως να ξαναγυρίζει σε ορισμένα από αυτά για να κλείσει οτιδήποτε παρέμεινε ανοιχτό.