Το σχέδιο του Τραμπ για τη Γάζα είναι έγκλημα πολέμου;
Η πρόσφατη πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ για τη μόνιμη μετεγκατάσταση εκατομμυρίων Παλαιστινίων από τη Λωρίδα της Γάζας και την ανοικοδόμηση της περιοχής υπό αμερικανική «ιδιοκτησία» έχει εγείρει ανησυχίες για πιθανές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου.
Νομικοί εμπειρογνώμονες και διεθνείς αναλυτές προειδοποιούν ότι η αποδοχή και η εφαρμογή αυτού του σχεδίου θα μπορούσε να ισοδυναμεί με έγκλημα πολέμου ή έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, υπονομεύοντας θεμελιώδεις αρχές της παγκόσμιας έννομης τάξης.
Νομικές παραβιάσεις και Διεθνές δίκαιο
Η πρόταση του προέδρου των ΗΠΑ δεν περιλαμβάνει καμία αναφορά στο διεθνές δίκαιο, γεγονός που θέτει σοβαρά ερωτήματα για τις συνέπειες μιας τέτοιας πολιτικής. Η Δρ. Μαρία Βαράκη, λέκτορας διεθνούς δικαίου στο King’s College του Λονδίνου, εκφράζει την ανησυχία της:
«Ένας αρχηγός κράτους που αγνοεί τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε απορρύθμιση της παγκόσμιας τάξης και κατάρρευση της ειρήνης».
Οι δύο βασικές νομικές δομές που πιθανώς παραβιάζονται είναι:
- Οι Συμβάσεις της Γενεύης (1949): Οι συμφωνίες αυτές διέπουν τη μεταχείριση των αμάχων κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων. Ο εξαναγκαστικός εκτοπισμός πληθυσμών απαγορεύεται, εκτός αν δικαιολογείται από άμεση στρατιωτική ανάγκη και μόνο για προσωρινό χρονικό διάστημα.
- Το Καταστατικό της Ρώμης (1998): Το καταστατικό που ίδρυσε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) ορίζει την απέλαση ή τη βίαιη μεταφορά πληθυσμού ως έγκλημα πολέμου, ειδικά αν αποτελεί μέρος μιας γενικευμένης ή συστηματικής επίθεσης κατά αμάχων.
Ορισμένοι νομικοί ειδικοί, όπως η Σάρα Σίνγκερ από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, επισημαίνουν ότι, ακόμη και αν υποτεθεί πως οι Παλαιστίνιοι επιθυμούν να φύγουν, οι συνθήκες υπό τις οποίες λαμβάνει χώρα η μετακίνησή τους συνιστούν καταναγκαστική εκτόπιση.
Οι πολιτικές και ανθρωπιστικές επιπτώσεις
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με αυξανόμενη ανησυχία τις εξελίξεις. Ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς ζήτησε από τον ΟΗΕ να προστατεύσει «τα αναφαίρετα δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού», καταγγέλλοντας το σχέδιο Τραμπ ως «σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου».
Ο Martin Lemberg-Pedersen, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γουόργουικ, σημειώνει ότι η γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Τραμπ, περιγράφοντας τη Γάζα ως «τόπο κατεδάφισης», αποτελεί έμμεση παραδοχή ότι η ισραηλινή στρατιωτική επίθεση είχε καταστροφικές συνέπειες για τον άμαχο πληθυσμό.
Επιπλέον, οι αρχές των διακρίσεων και της αναλογικότητας, οι οποίες διέπουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις βάσει του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, φαίνεται πως αγνοήθηκαν. Μεγάλο μέρος των υποδομών της Γάζας – σχολεία, νοσοκομεία, δρόμοι – έχουν καταστραφεί, γεγονός που καθιστά την περιοχή μη κατοικήσιμη.
Εθνοκάθαρση και γεωπολιτικές επιπτώσεις
Η πρόταση του Τραμπ έχει επίσης χαρακτηριστεί ως «εθνοκάθαρση» από διεθνείς αναλυτές. Ο ΟΗΕ ορίζει την εθνοκάθαρση ως μια στρατηγική που χρησιμοποιεί βία ή εκφοβισμό για να απομακρύνει συγκεκριμένες εθνοτικές ομάδες από μια περιοχή.
Παρότι δεν αναγνωρίζεται ως ξεχωριστό έγκλημα στο διεθνές δίκαιο, αποτελείται από μια σειρά παράνομων ενεργειών, όπως μαζικές δολοφονίες, βασανιστήρια και καταναγκαστική μετακίνηση πληθυσμών, που ενδέχεται να συνιστούν εγκλήματα πολέμου ή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Η Έλενα Κατσέλλη, καθηγήτρια νομικής στο Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ, υπογραμμίζει:
«Η προσπάθεια ισχυρών κρατών να ξαναγράψουν τους διεθνείς νόμους υπονομεύει το θεμέλιο της παγκόσμιας έννομης τάξης».
Η απόλυτη σιωπή του Τραμπ για τις νομικές συνέπειες του σχεδίου του είναι ανησυχητική. Η παραβίαση αυτών των θεμελιωδών κανόνων δεν θέτει σε κίνδυνο μόνο τον παλαιστινιακό λαό, αλλά και τη σταθερότητα της διεθνούς τάξης, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο προηγούμενο για μελλοντικές συγκρούσεις.
Συμπέρασμα
Το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ για τη Γάζα δεν αποτελεί μόνο μια αμφιλεγόμενη πολιτική πρόταση, αλλά και μια πιθανή κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Η εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής θα μπορούσε να οδηγήσει σε ριζικές αλλαγές στον τρόπο που η διεθνής κοινότητα αντιμετωπίζει τους κανόνες του πολέμου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η ανάγκη για ισχυρή διεθνή αντίδραση είναι επιτακτική. Εάν η παγκόσμια κοινότητα αποτύχει να υπερασπιστεί τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου, ο κίνδυνος διάβρωσης του νομικού πλαισίου που προστατεύει τους αμάχους κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων θα είναι υπαρκτός. Η Γάζα είναι μόνο η αρχή μιας επικίνδυνης στροφής στην παγκόσμια πολιτική σκηνή – και οι επιπτώσεις της θα μπορούσαν να είναι ανυπολόγιστες.
Του Ανταποκριτή Διεθνούς Ασφάλειας, Jason Burke
